Σημάδια για να αναγνωρίσουμε τη ΔΕΠ-Υ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και/ή Υπερκινητικότητας)

Είναι φυσιολογικό τα παιδιά να ξεχνούν μερικές φορές τις εργασίες τους, να ονειροπολούν στην τάξη, να κάνουν πράγματα χωρίς να σκέφτονται πολύ ή να είναι ζωηρά. Όμως η απροσεξία, η παρορμητικότητα και η υπερκινητικότητα είναι επίσης σημάδια της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ), η οποία μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού να μαθαίνει και να συνυπάρχει μαζί με τους άλλους. Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι να αναγνωρίσουμε τα σημάδια και τα συμπτώματα.

Τι είναι η ΔΕΠ-Υ;

Όλοι γνωρίζουμε παιδιά που δεν μπορούν να καθίσουν ήσυχα, που ποτέ δεν φαίνεται να ακούν, που πολλές φορές ξεστομίζουν ακατάλληλα σχόλια σε ακατάλληλες στιγμές ή που δυσκολεύονται να ακολουθήσουν οδηγίες ακόμη κι αν αυτές δόθηκαν με πολύ απλό τρόπο. Μερικές φορές τα παιδιά αυτά χαρακτηρίζονται ως απείθαρχα, ταραξίες ή τεμπέληδες. Ωστόσο, μπορεί να έχουν ΔΕΠ-Υ.

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) είναι μια διαταραχή που εμφανίζεται στην πρώιμη παιδική ηλικία. Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ δε μπορούν να αναστείλουν την κινητικότητα τους, την ομιλία τους ή να δείξουν προσοχή σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα.

Τα 3 βασικά χαρακτηριστικά της ΔΕΠ-Υ

Όταν πολλοί άνθρωποι σκέφτονται τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα μπορεί να φαντάζονται ένα παιδί εκτός ελέγχου, σε συνεχή κίνηση, που πηδά στους τοίχους και ισοπεδώνει τα πάντα στο πέρασμά του. Αυτή η εικόνα όμως δεν είναι κάτι απόλυτο.

Τα τρία βασικά χαρακτηριστικά της ΔΕΠ-Υ είναι η έλλειψη προσοχής, η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα. Τα συμπτώματα ποικίλλουν από παιδί σε παιδί ανάλογα με το ποια χαρακτηριστικά κυριαρχούν.

Ποιο από τα παρακάτω παιδιά θα μπορούσε να έχει ΔΕΠ-Υ;
1)Ένα υπερδραστήριο αγόρι που μιλάει ασταμάτητα και δεν μπορεί να καθίσει ήσυχο.
2)Ένα παιδί ήσυχο και ονειροπόλο που κάθεται στο γραφείο του και κοιτάζει μακριά στο διάστημα.
3) Και τα δύο παιδιά έχουν ΔΕΠ-Υ

Η σωστή απάντηση είναι η τρίτη

Η ΔΕΠ-Υ έχει 3 τύπους:

• Τύπος Απροσεξίας-Ελλειμματικής Προσοχής : Τα παιδιά είναι απρόσεκτα αλλά όχι υπερκινητικά ή παρορμητικά. 
• Τύπος Υπερκινητικότητας-Παρορμητικότητας: Τα παιδιά είναι υπερκινητικά και παρορμητικά αλλά είναι σε θέση να δώσουν προσοχή.
• Συνδυασμένος Τύπος: Τα παιδιά είναι απρόσεκτα, υπερκινητικά και παρορμητικά (αυτή είναι και η πιο συνήθης μορφή της ΔΕΠ-Υ).

Τα παιδιά που έχουν μόνο συμπτώματα απροσεξίας και ελλειμματικής προσοχής και όχι διασπαστική συμπεριφορά συχνά μένουν χωρίς διάγνωση και υποστήριξη.

Σημάδια Ελλειμματικής Προσοχής 

Δεν δίνει προσοχή στις λεπτομέρειες.
Κάνει απρόσεκτα λάθη.
Φαίνεται να μην ακούει όταν του μιλούν.
Έχει δυσκολία στο να θυμάται πράγματα και να ακολουθεί οδηγίες.
Δεν μπορεί να οργανωθεί και να θέσει στόχους για το μέλλον.
Βαριέται με μια εργασία πριν την ολοκλήρωσή της.
Δυσκολεύεται να διατηρήσει την προσοχή του στο παιχνίδι ή στις εργασίες του, αποσπαται εύκολα.
Συχνά χάνει τις εργασίες, τα βιβλία, τα παιχνίδια, ή άλλα αντικείμενα.
Πηδά από εργασία σε εργασία και τελικά δεν ολοκληρώνει καμία.
Αποσπάται από εξωτερικά ερεθίσματα.
Ξεχνά καθημερινές δραστηριότητες.
Ξεχνάει τα βήματα που χρειάζεται να ακολουθήσει για μια εργασία.
Αποφεύγει να εμπλακεί με εργασίες που απαιτούν πνευματική προσπάθεια.

Σημάδια Υπερκινητικότητας-Παρορμητικότητας

Η πιο προφανής ένδειξη της ΔΕΠ-Υ είναι η υπερκινητικότητα. Ενώ τα περισσότερα παιδιά είναι αρκετά δραστήρια, τα παιδιά με υπερκινητικά συμπτώματα φαίνεται σαν να έχουν ένα "μοτεράκι" και δε μπορούν να καθίσουν ποτέ ήσυχα.

Κινείται συνεχώς, τρέχει και σκαρφαλώνει όταν απαιτείται να παραμείνει καθιστό.
Έχει δυσκολία να παίξει ήσυχα ή να χαλαρώσει.
Όταν κάθεται στην καρέκλα στριφογυρίζει, κουνά χέρια και πόδια.
Φλυαρεί υπερβολικά.
Κινείται συνεχώς σαν να έχει ενα "μοτεράκι".
Δεν ακολουθεί οδηγίες.
Απαντά πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση.
Διακόπτει τους άλλους όταν μιλούν.
Δε μπορεί να περιμένει τη σειρά του.

Είναι πραγματικά ΔΕΠ-Υ;

Αν ένα παιδί παρουσιάζει συμπτώματα ελλειμματικής προσοχής, παρορμητικότητα ή υπερκινητικότητας δε σημαίνει ότι έχει ΔΕΠ-Υ. Ορισμένες ιατρικές παθήσεις, ψυχικές διαταραχές και στρεσογόνα γεγονότα της ζωής μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της ΔΕΠ-Υ.

Πριν από μια ακριβή διάγνωση της ΔΕΠ-Υ είναι σημαντικό να δείτε ένα ειδικό για να εξετάσει το παιδί και να αποκλείσει άλλα πιθανά προβλήματα:

• Μαθησιακές δυσκολίες ή προβλήματα με την ανάγνωση, τις γραφοκινητικές δεξιότητες ή τη γλώσσα. Μερικές φορές τα παιδιά που έχουν πρόβλημα στο σχολείο έχουν εσφαλμένα διαγνωστεί με ΔΕΠ-Υ όταν αυτό που πραγματικά έχουν είναι μια μαθησιακή δυσκολία. Βέβαια, πολλά παιδιά αντιμετωπίζουν την ίδια στιγμή και ΔΕΠ-Υ και μαθησιακές δυσκολίες.
• Ψυχολογικές διαταραχές συμπεριλαμβανομένου του άγχους, της κατάθλιψης και της διπολικής διαταραχής.
• Συμπεριφορικές διαταραχές, όπως διαταραχή διαγωγής και προκλητική εναντιωτική διαταραχή.
• Ιατρικές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων των προβλημάτων του θυρεοειδούς, νευρολογικά προβλήματα ή διαταραχές του ύπνου.

Είναι φυσιολογική παιδική συμπεριφορά ή είναι ΔΕΠΥ;

Τα σημάδια και τα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ συνήθως εμφανίζονται πριν από την ηλικία των επτά ετών. Ωστόσο, μπορεί να είναι δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας και της "κανονικής παιδικής συμπεριφοράς".

Εάν τα σημάδια που εντοπίζετε είναι λίγα και συνήθως εμφανίζονται μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι πιθανόν να μην είναι ΔΕΠ-Υ. Αν όμως το παιδί σας παρουσιάζει μια σειρά από τα χαρακτηριστικά της ΔΕΠ-Υ και τα συμπτώματα είναι παρόντα σε πολλά περιβάλλοντα όπως το σπίτι, το σχολείο και το παιχνίδι ήρθε η ώρα να ρίξετε μια πιο προσεκτική ματιά.

Αλεξία Κομποθέκρα 

Εκπαιδευτικός - Ειδική παιδαγωγός  

BSc - PgD - MSc