ΔΕΠ-Υ Σχολείο και Σπίτι: Συμβουλές διαχείρισης των συμπτωμάτων

Η ΔΕΠ-Υ επηρεάζει τον εγκέφαλο του κάθε παιδιού με διαφορετικό τρόπο, έτσι η κάθε περίπτωση διαφέρει από τάξη σε τάξη. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν μια σειρά συμπτωμάτων: μερικά είναι υπερκινητικά, κάποια ονειροπολούν συνεχώς και άλλα απλά φαίνεται να μην μπορούν να ακολουθήσουν τους κανόνες.

Ως γονέας, μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να μειώσει κάποιες από αυτές τις συμπεριφορές. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε με ποιον τρόπο η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής επηρεάζει τη συμπεριφορά του παιδιού ώστε να επιλέξουμε τις κατάλληλες στρατηγικές για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Υπάρχει μια ποικιλία στρατηγικών που εσείς και ο δάσκαλος μπορείτε να εφαρμόσετε για να διαχειριστείτε καλύτερα τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ.

Ελλειμματική Προσοχή

Η προσοχή των μαθητών με ΔΕΠΥ μπορεί πολύ εύκολα να αποσπαστεί από θορύβους, ομιλίες ή τις δικές τους σκέψεις με αποτέλεσμα να χάνουν πολλές πληροφορίες κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Αυτά τα παιδιά έχουν πρόβλημα να παραμείνουν συγκεντρωμένα σε εργασίες που απαιτούν διανοητική προσπάθεια. Μπορεί να φαίνεται ότι σας ακούν, αλλά υπάρχει αδυναμία συγκράτησης όλων των πληροφοριών.

• Χρειάζεται να κάθονται μακριά από πόρτες και παράθυρα που μπορούν να τους αποσπάσουν την προσοχή. Το ιδανικό είναι να κάθονται κοντά στο δάσκαλο και δίπλα τους να βρίσκεται ένας επιμελής μαθητής όπου θα μπορούσε να βοηθήσει όποτε χρειαστεί.
• Το οπτικό παιδίο του παιδιού δε θα πρέπει να διασπάται από αφίσες, βιβλία ή παιχνίδια.
• Ο μαθητής πρέπει να έχει επάνω στο θρανίο του μόνο το άκρως απαραίτητο υλικό για το μάθημα.
• Oι προβλέψιμες και σταθερές ρουτίνες ευνοούν τους μαθητές με ΔΕΠΥ. Το πρόγραμμα καθημερινών δραστηριοτήτων θα πρέπει λοιπόν να είναι οργανωμένο και δομημένο και τα παιδιά να το γνωρίζουν από πριν. Έτσι, θα τους είναι πιο εύκολο να μην ξεφεύγουν από αυτό.
• Βάλτε τα κατοικίδια ζώα σε ένα άλλο δωμάτιο όταν ο μαθητής εργάζεται.
• Καθορίζουμε σαφείς προσδοκίες σε σχέση με τη μάθηση, δηλαδή τί προσδοκάμε από τα παιδιά να μάθουν κατά τη διάρκεια του μαθήματος.
• Χωρίστε τις μεγάλες εργασίες σε μικρότερες.Τα παιδιά με ΔΕΠΥ απελπίζονται όταν βλέπουν μακροσκελείς εργασίες και πολλές φορές αρνούνται να εμπλακούν με το σχολικό έργο. Για να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα μπορούμε να τα διευκολύνουμε δίνοντας μικρά κομμάτια κάθε φορά. 
• Επιτρέψτε στα παιδιά συχνά διαλείμματα.
• Όταν η προσοχή του παιδιού διασπάται μπορούμε να το επαναφέρουμε μη λεκτικά περνώντας από δίπλα του και ακουμπώντας του τον ώμο.

Παρορμητικότητα

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους και συχνά διακόπτουν τους άλλους όσο μιλούν. Μπορεί να έχουν εκρήξεις θυμού και να γίνουν επιθετικά ή αγενή δημιουργώντας κοινωνικές δυσκολίες και πληγώνοντας την αυτοεκτίμησή τους. Η αυτοεκτίμηση των παιδιών με ΔΕΠΥ είναι αρκετά εύθραυστη. Κάνοντάς τους παρατηρήσεις μέσα στην τάξη ή μπροστά σε άλλα μέλη της οικογένειας δεν βοηθά το πρόβλημα και μπορεί να κάνει τα πράγματα χειρότερα.

Η ανάπτυξη μιας «μυστικής γλώσσας» βοηθά πολύ. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε διακριτικές χειρονομίες ή λέξεις που έχετε συμφωνήσει προηγουμένως με το παιδί ώστε να ξέρει πότε πρέπει να σταματήσει χωρίς να του κάνετε παρατήρηση. Ενισχύστε θετικά και επαινέστε το παιδί όταν δεν διακόπτει τους άλλους όταν μιλούν και περιμένει να ολοκληρώσουν. 

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ πράττουν χωρίς να σκεφτούν με αποτέλεσμα πολλές φορές να δημιουργούν δύσκολες κοινωνικές καταστάσεις και προβλήματα μέσα στην τάξη. Τα παιδιά που έχουν πρόβλημα με τον έλεγχο των παρορμήσεών τους μπορεί να θεωρηθούν επιθετικά ή απείθαρχα. Αυτό είναι ίσως και το πιο σοβαρό σύμπτωμα που δημιουργεί αναστάτωση στο σχολείο. 

Υπάρχουν πολλές μέθοδοι για τη διαχείριση της παρορμητικότητας που μπορούν να δώσουν στα παιδιά με ΔΕΠΥ μια αίσθηση ελέγχου πάνω στη συμπεριφορά τους.

• Δώστε ένα γραπτό σχέδιο συμπεριφοράς στο μαθητή. Μπορείτε να το κολλήστε ακόμη και στον τοίχο ή στο γραφείο του παιδιού.
• Δώστε συνέπειες αμέσως μετά την ανάρμοστη συμπεριφορά. Η εξήγησή σας να είναι συγκεκριμένη και με λίγα λόγια. Βεβαιωθείτε ότι το παιδί ξέρει πώς η συμπεριφορά αυτή είναι ανάρμοστη.
• Αναγνωρίστε την καλή συμπεριφορά παρέχοντας θετική ενίσχυση. Βεβαιωθείτε ότι το παιδί ξέρει τι έκανε σωστά και γιατί το επαινείτε.
• Επιβραβεύουμε και επαινούμε πάντοτε άμεσα τη σωστή απάντηση, την προσπάθεια αλλά και τη σωστή συμπεριφορά. Η ανατροφοδότηση προς το μαθητή θα πρέπει να είναι συνεχής.
• Δίνουμε συγκεκριμένους επαίνους που βοηθούν το παιδί να καταλάβει τί κατάφερε, π.χ. αντί να πούμε «Πολύ καλά» είναι προτιμότερο να πούμε «Μπράβο σου που ακολούθησες τις οδηγίες».
•  Ένα «τετράδιο επιβράβευσης» όπου ο δάσκαλος θα κολλούσε ένα χρυσό αστεράκι όταν το παιδί πετυχαίνει τους στόχους που τέθηκαν θα ήταν χρήσιμο.
• Εξαιρετικά χρήσιμο θα ήταν ακόμη ένα τετράδιο επικοινωνίας με τους γονείς του παιδιού όπου θα αναγράφεται καθημερινά η πρόοδός του στο σχολείο αλλά και στο σπίτι.  Η συνεργασία γονέων-εκπαιδευτικών αλλά και θεραπευτών είναι απαραίτητη.

Υπερκινητικότητα

Η ΔΕΠΥ προκαλεί προκαλεί πολλές φορές μια συνεχή φυσική κίνηση. Για αυτά τα παιδιά είναι μια μάχη με τον ίδιο τους τον εαυτό να παραμείνουν στη θέση τους. 

• Σκεφτείτει δημιουργικούς τρόπους για να κινείται το παιδί ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Απελευθερώνοντας ενέργεια μπορεί να καταστήσει ευκολότερο για το παιδί να κρατήσει το σώμα του πιο ήρεμο κατά τη διάρκεια του χρόνου εργασίας.
•  Όταν παρατηρήσουμε ότι το παιδί αρχίζει να παρουσιάζει κινητικότητα μπορούμε να το στείλουμε για κάποιο θέλημα εντός ή εκτός τάξης προκειμένου να εκτονώσει την υπερκινητικότητά του.
• Κρίνεται σκόπιμο μέσα στην τάξη να οργανώσουμε «γωνιές χαλάρωσης» ή «ζώνες κινητικότητας» όπου το παιδί θα πηγαίνει όταν δεν μπορεί πια να παραμείνει καθιστό. Είναι σημαντικό η «γωνιά χαλάρωσης» να μη λειτουργεί σε καμία περίπτωση ως τιμωρία. (Αγαπητού-Χαλμπέ, 2010)
• Ζητήστε από τα παιδιά με ΔΕΠΥ να τρέξουν για ένα θέλημα, να κάνουν μια εργασία για σας (είναι πάντα πολύ πρόθυμα) ακόμα κι αν αυτό σημαίνει απλά να περπατήσουν μέσα στο δωμάτιο για να ξύσουν το μολύβι τους, να σβήσουν τον πίνακα ή να ανάψουν το φως.
• Ενθαρρύνετε το παιδί να παίξει ένα άθλημα ή τουλάχιστον να τρέξει για λίγη ώρα πριν και μετά το σχολείο.
• Δώστε μια μπάλα για το άγχος, ένα μικρό παιχνίδι ή ένα άλλο αντικείμενο στο παιδί για να εκτονώνει διακριτικά την ενέργειά του.
• Περιορίστε το χρόνο επί της οθόνης υπέρ του χρόνου για κίνηση.

Αλεξία Κομποθέκρα 

Εκπαιδευτικός - Ειδική παιδαγωγός  

BSc - PgD - MSc